تورکلرین قوتسال ساییسی،9

تورکلرين قوتسال ساييسي،دوققّوز”٩”
Urmu
تورکلرين مقدّس ساييسي دوققوز”٩”
تورک خاقانلارينين دوقّوز طوغو وارايدي. رادولفون ثبت ائتديگي ماناس دستانيندا ، ماناسين دفني شرح وئريلديکدن سونرا ،اؤلوسونون دوقوز گون صبر ائتديکدن سونرا ، ايشلمهلي گئييملرينين دوقوز پارچايا بؤلونوب خالقا وئريلمهسي سؤيلهنيلير. عثمانلي تورکلرينده ده گؤرولن ، وئريلن ارمغان دوقوز ساييسي ايله اؤلچولمهسي عادتي چوخ قديملره دايانير. بونا بنزر اولاراق ،مارکو پولو چنگيزلي خاقانلاريندا بؤيوک خانا وئريلن ارمغانلاردان دوقوز قات اولاراق تقديم اولونماسي گرکيديگين سؤيلهيير . ددهقورقود کيتابيندا کئچن دوقوزلاما چارقاپدا ارمغانلارين ان بؤيوگودور. يئنه ددهقورقود کيتابيندا ،دلي دومرول دوغولاندا آتاسي دوقوز بوغا اؤلدورور؛ آنا اوغلونو دوقوز آي دار قارنيندا داشيميدير.؛ اوغوز بيگلرينين تويلاريندا اونلارا دوقوز قاراگؤزلو کافير قيزلاري ساغاراق(قدح)دولانديرارلار، چاديرلار دوقوز يئرده قورولور،اوغوز آلپي فخر ائدرکن ،دوشمنين دوقوزونو بير يئرينه سايماغين سؤيلهيير.
“دوقوز” کلمهسينين اسکي تورکجهدهکي سؤيلهنيشي توقوز دور. قديم تورک بويلارينين بعضيسينده دوقوز کلمهسي کئچر. ميثال اوچون توقوز اوغوز (دوقوز اوغوز)، توکوز اوغور (دوقوز اوغور)، توکوز تاتار (دوقوز تاتار).
آلتاي شامانيزمينده ، دوقوز ساييسينا موهوم بير يئري واردير . مثلا آلتاي شامانلاري ، اؤزلريندن دوقوز اوخ (يئبا) و ياي (يا) اکسيک ائتمزديلر . اونلارين نظرينه گؤره بو دوقوز اوخ ايله ياي “کوداي دان تارکان” يعني “تانري دان اوزاديلان”شئيلرديلر. آلتاي تورکلرينه گؤره ، اينسانين اسکلتينه اوووج، آياق سوموگو، باش ،بئل ، ديرسک ، ديز ،ال بيلگي ، اوموز و توپوق دوقوز اک ديرلر . آلتاي تورکلرينده شامان(قام)، اولگنه (تانرييا ) قوربان ائتمک اوچون گؤيه چيخار . بو يول اوچ گون چکر . قورباني گؤيون دوقوزونجو قاتينا چيخاريب اولگنه اتحاف ائدر. يئر آلتي و گؤي دوقوز قات دير ؛ ايکيسينين آراسينداکي يئر اوزونده اينسانلار اوتورور. آلتاي شامانيزمينده اولگنين دوقوز قيزي و دوقوز اوغلو وارکن ، پيسليق سيمبولو اولان ارليک خانين (ارليک خان بير نوع شئيطاندير)دا عيني بيچيمده دوقوز قيزي و دوقوز اوغلو واردير. يئنه آلتايلارين گؤک تانري قورباني ايله داغ قورباني بايراملارينين مراسيملري دوقوز گون چکر. ايلک باهار آئينينه ده دوقوز معصوم قيز ايله دوقوز معصوم ارکک قاتيلير .
شامانلارين گئيديگي مانياک آدلي خرقهنين ساغ قولوندا دؤرد ، سول قولوندا بئش توپلام دوقوز چينقيراق اولار.آلتاي تورکلرينين قيامت تصويرينه گؤره ، دنيزين دوقوز چاتاللي قارا داش واردير کي قيامت زمانيندا بو داش دوقوز يئري ندن آچيلاجاق ، دميردن و قوينو ساري آتلارا مينميش دوقوز آتلي چئورهيه سالديريلاجاقدير.
آلتيلارين ياراديليش دستانيندا تانري ، اورني يارديرکن بير ده دوقوز داللي بير آغاج يارادير . سونرا تانري هر دوقوز دالين کؤکوندن بير نفر يارادير و هر نفردن بير قوم دوزلير (توپلام ٩نفردن،٩قوم ).آلتايلارين موقدّس ياشام(گؤک) آغاجي دا دوقوز داللي دير.
گونئي سيبريا دا ياشايان مينوسينسک تاتارلارينين سؤيلهديگي بير دستاندا ، ايرلهخانين ائوينين قاباغيندا بير قارا آغاج واردير. بو آغاجين کؤکوندن دوقوز آغاج يوکسلير. بير گونئي سيبريا مثلينده يئر آلتيندا کي پيس روحلار ، مثلين قهرماني اولان اوشاغا دوقوز زنجير وورور و حبس ائدير.ياقوت تورکلرينين ار سوقوتوح دستانيندا گؤي ، دوقوز قاتدير .؛يئنه بو دستاندا قارا خانين دوقوز قيزي واردير. آيريجا گؤي روحلاريدا دوقوز عادتدير.
گؤک تورک ده توکوز ارسين (دوقوز ارسين)آديندا يئردن سؤز ائديلير. ائلخانلي حؤکمداري هولاکونون حيات يولداشي و ان ياخين مشاوري اولان وبير مسيحي قادينين آدي دوقوز خاتون دور.
دوقوز ساييسي ، تورکلرين دستانلاريندادا چوخ کئچر: دوقوز آغاج ، دوقوز بوي، دوقوز دئو، دوقوز فلک ، دوقوز اوغوز کيمي .
اوغوز دستانينين ايسلامي وئرسياسيندا اوغوز خاقان ، اوغوللاري و اوردوسو بير سفردن ساغ قاييدينجا ، بؤيوک بير توي حاضيرلانماسيني بويورور. بؤيوک بير اوتاق تيکديرير و اوتاغين هر ديرگيني آلتينلا بزهيير. ياقوت، زمرّد ، فيروزه کيمي دگرلي داشلار و اينجي لرباغلاييبلار.
بو حاديثه ديتانذا بئله گلير:
بير ائو تيکدي آلتيندان اول شهريار
توکوز يوز ييلکي(آت)، توکوز مين کوي(قويون)اؤلتوردي(اؤلدوردو)،
بولغاردان(دريدن)توکسان توکوز حوض قيلديردي،
توکوزينا عراق ، توکسانينا قيميز تولدوردو
گؤروندوگو کيمي ، اوغوز خاقان بو تويدا دوقوز يوز آت ايله دوقوز مين قويون قوربان ائدير، دوخسان حوض دوزلديب ، بو حوضلارين دا دوقوزونا عراق ، دوخسانينا قيميز دولدورموشدو. بو توي ، اوغوز خاقانين سون تويودور. اوغوللارينين اوچ گوموش اوخ ايله بير آلتين ياي تاپيب اؤزونه گتيرمهلري اوچون دوزلتميشدير.
اوغوز خاقانين ترتيب وئرديگي بو تويون بنزريني ،اوغلو گون خان دا توتموشدور. ابوالقاضي بهادرخانين يازديغي شجره تراکمه آدلي اثرينه گؤره اوغوز خاقانين اوغلو گون خان وئرديگي بو جشن ده دوقوز يوز آت ايله دوقوز مين قويون کسديرير.، دريدن دوزلينميش دوقوز حوض عراق دولدوردور، دوخسان دري حوضا دا قيميز سالديرير.
دوقوز ساييسي ، گونوموز تورک دئييملريندهده يئر آلميشدير. مثلا سيخينتيلي بير حالتدن قورتولان شخصلر دوقوز دوغوردوم دئييرلر.
سون اولاراق دوقوز و دوقوزون قاتلاري اولان دوخسان ،دوقوزيوز، دوقوز مين ساييلاري تورک کولتورونده موهوم بير يئره صاحيبدير. بو ساييلار ، مقدس اولان وارليقلار اوچون ايستيفاده اولدوغو اوچون قهرمانلار اوچون ده ايستيفاده اولوب . بونلاردان علاوه تورکلرين مقدس گونلريندهده گونلرينين تاريحي دوقوز ساييسينا راستلاشير. دؤلت ايدارهسينده ، جوغرافيا آدلاردا آيريجاسينا دوقوز ساييسي ايشلنيب. دئييملردهده دوقوز ، چوخلوق ، گوجلولوک آنلاميندا ايشلنيب.